Tosyanın tarihi

[kadir]

Tosya'nın kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle beraber Kastamonu müzesi ilgililerince yapılan geziler neticesinde yer üstü vesikalardan az hatalı bir hesapla 3-4 bin senelik bir maziye sahip olduğu anlaşılmaktadır.

Tosya Gaşkalar, Hititler, Firig'ler, Kimmer'ler, Lidya'lılar, Iran'lılar, Yunanlılar, Romalı'lar, Bizans'lılar, Danişment'liler, Çobanlar, Candaroğulları ve Osmanlı'lar hakimiyetinde bulunmuş, Moğollar ve Selçuklular Devrinde PAFLAGONYA (Kastamonu) hakimiyetinde ya­şamış eski bir kazadı
Tosya halkının Orta Asya'dan zaman, zaman göç ederek Ana­dolu'nun iskan sahalarına ve dolayısıyla bu bölgeye gelip yerleşen Türkler olduğu belirlenmiştir.

Tosya'nın kuruluş tarihinin ve kurucularının isimlerini belli eden tarih araştırmaları kesin olarak yapılmamıştır. Ancak kuruluşunun ilk paragrafta belirlendiği üzere kuruluş tarihi tahmini olarak bilinmektedir.

Ancak Tosya'nın da dahil bulunduğu Doğuda Kızılırmak, Batıda Bartın çayı, Güneyde Aydost dağlarının Kızılırmakla birleştiği saha ile Kuzeydeki Karadeniz arasındaki kalan bölgeye Yunan şairi Homeros tarafından M.Ö. 7’nci Yüzyılda yerleşenlerin adına izafetle PAFLAGONYA dendiği bilinmektedir.

Tosya'ya DOCEİA adı Bizans­lılar devrinde verilmiştir. Bundan önceki adının ZAOKA olduğu Ptolemaios tarafından bildirilmektedir.

1830 (Rumî 1250) tarihine rastlayan nüfus kayıtlarına göre bu günkü Tosya Kazası hudutları dahilinde Tosya ve Saz olmak üzere iki kazaya rastlanmaktadır.

Tosya Kastamonu vilayetine bağlı 30 mahalle 41 köy, Saz kazası ise Çorum vilayetine bağlı 9 köyden ibaret olup, ilçenin yeri Kuşçular ve Çakal köyü arasındadır.

1880 (Rumî 1300) tarihleri kaydında yalnız Tosya kazası görülmekte, Saz kazasından herhangi bir bahis bulunmamaktadır. Saz kazasına bağlı köylerinde Tosya kazasına bağlı olduğu görülmekte­dir.

Bundan da Saz kazasının 1830 ile 1880 yılları arasında Tosya kazasına bağlandığı anlaşılmaktadır.

1880 tahrir nüfus kayıtlarında Tosya 16 mahalle ve 41 köyden oluşmaktadır. Kayıtlara göre kaza­da mahalleler veya köyler, diğer komşu mahalle ve köylerle birleş­miştir.
1904 (Rumî 1320) yılından sonra Yerkuyu köyü Ilgaz kaza­sına, Aruk, Beygircioğlu ve Üğüz köyleri Kargı kazasına bağlanmış, Musa, Keçeli köyleri Taşköprü kazasından, Gövrecik ve Bürnük köyleri Kastamonu vilayetinden Tosya kazasına geçmiş bazı köy parçaları da müstakil köy haline gelmiştir.
Ortalıca ve Karaköy köyleri 1935 yıllarında Kargı kazasına,1948 yılında da Kargı kazasından Tekrar Tosya kazasına bağlanmıştır. Bu günkü durumda Tosya ilçesi 23 Mahalle, 52 köy ve 1 beldeden ibarettir.

[RIZA]

Tosya Tarih



Tosya, tarihi süreç içerisinde Kuzeybatı Anadolu�da önemli bir kültür ve ticaret merkezi olarak bilinmektedir. Tosya adı ilk defa Prehistorik dönemlerde �Zoaka�, Bizans döneminde �Doccia� olarak kullanılmış, Türk fethinden sonra da �Tukıya� adıyla kullanılagelmiştir. İlçe, geçmiş dönemlerde sırasıyla Gasgas, Hitit, Firik, Lidya, Kimer, Trak, Roma ve Bizans egemenliği altında kalmıştır. Tosya ve çevresi IV. yüzyılın sonlarından XI. yüzyılın sonuna kadar yaklaşık yedi yüzyıl Bizans egemenliğinde kalmıştır. 1071 Malazgirt zaferinden sonra Selçukluların önderliğinde Orta Asya�dan gelen Türk boylarının Fetihle alınan yerlere iskân edildiği görülür. Ancak Paflagonya adı verilen ve Kuzeybatı Anadolu�yu da içine alan bu bölgenin fethi XI. Yüzyılın sonlarına kadar sürmüştür. Tosya�da doğal olarak bu yüzyılın sonunda Türk topraklarına katılmıştır. Milli Mücadele yıllarında eli silah tutan Tosya�lılar cephede savaşırken geriye kalanlar cepheye silah ve mühimmat sevkiyatında bulunmuşlardır. Tosya, işgale uğramamış olmasına rağmen, Kuvayımilliye�ye her türlü desteği sağlamış; Sakarya ve Başkomutanlık Meydan Savaşları�nda resmi kayıtlara göre 310 şehit vermiştir.