Meşhur Tosya Bıçkısı

Kastamonu'nun Tosya ilçesinde asırlardır manda boynuzundan yapılan Tosya Bıçağı (Bıçkısı), manda sayısındaki azalma nedeniyle yok olmakla karşı karşıya geldi.

 

Yaklaşık üç yüzyıllık geçmişe sahip olan ve ülke genelinde yoğun rağbet gören Tosya Bıçkısını  yıllardır üreten ......, Tosya bıçkısının oldukça köklü bir geçmişi olduğunu ve kendisinin de baba mesleği olan bu mesleği yapmaktan mutluluk duyduğunu ifade etti.

küçük yaşdan beri ata mesleği olan bıçkıcılığı yaptığının altını çizen .........., geçmişte Tosya'da her sokakta bir bıçkıcının olduğunu ve birçok ailenin bu işi yaparak geçimini sağladığını günümüzde ise manda sayısında ki gözle görülür azalma nedeniyle Tosya Bıçkısını yapmakta zorlandıklarını kaydetti.  Geçmişe nazaran manda sayısındaki azalmadan dolayı bıçkıcılığın unutulmakla karşı karşıya olduğunu ve de çırak bulmakta güçlük çektiklerini belirterek şunları ifade etti;''Bıçakçılık sanatının Tosya'ya nerende geldiği ve nasıl başladığını bilemiyorum fakat bizlere ustamızın anlattığına göre,çok eskilerden beri bu sanatın icra edildiği,bıçakçılıkla  ilgilenen esnafın ekmek bıçağı, kınlı bıçak, makas ve özellikle bıçkı adi verilen bağ bıçağı yaptıklarını anlatır ve Tosya Bıçkısını ilk yapan ustanın Vidinli İbrahim Ustanın olduğunu söylerdi. Vidinli İbrahim Usta önce Taşköprü'ye göç etmiş, Tosya'da bıçakçılığın etkin olduğunu öğrenerek Tüfekçi Yüzbaşısı Mehmet Efendi ile irtibata geçmiş ve onun daveti üzerine Tosya'ya gelerek yerleşmiş. Fevkalade sanatkar olduğu söylenen Vidinli usta bıçkı yapımına estetiği o getirmiş. Bıçkıya estetik gelmesiyle tarım aracı olarak bilinen bu araç, artık yanda kın içerisinde taşınmaya başlanmış.''

Tosya'da bıçakçılığı  etkin hale getiren kişiler olarak Tüfekçi Yüzbaşısı olarak bilinen Şeh Sabanoğlu Mehmet Necip Efendi, Vidinli İbrahim Usta ve Ali Bayrak olduğunu ifade edilir. ’’Tosya'da bıçakçılığı simge haline  getiren Ali Bayrak ustadır. Ali Bayrak'ın  çok sanatkar olduğu, süslemeli çakılar ve bıçkılar yaptığı, bölgede büyük bir ün yaptığı bilinir. Halihazırda bıçakçılık yapan esnafın ustasıdır. Kemik islemede, üstüne usta bulunmadığı söylenir. Hatta halk arasında çok sırıtkan olan kişilere'Çok Sırıtma,Ali Bayrak  Görmesin Dişlerini Bıçak Sapı Yapar'seklinde söylenir''dedi

Tosya Bıçkı'sının yapımının çok zahmetli olduğunu belirten..........,’’Tosya Bıçkısının sapı olan manda boynuzu,ısıtılıp düzlendikten sonra keserle yontulur.  Bileği  taşında keser izleri kaybedilir. Bilezik yeri testere ile kesilir ve eğe ile düzeltilerek açılır. Paslanmaz çelikten yapılan bilezik düzenli bir şekilde yerleştirilir ve ortalanarak delinir. Taşta bileziğin ve kemiğin üst kısmının fazlalıkları  alınır  ve eğe ile düzeltilir. Bıçkı ve çakı yüzlerinin yatağı testere ile elde açılır. Paslanmaz çelikten bıçkı ve çakı yüzleri kesilir. (Dövme çelik de olabilir.) Yüzler örste dövülür. Taşta sapa göre düzeltilir. Yani çalımı yapılır. Yüz kısmının delikleri delinir ve ayarlanır. Yüzlerin çekiç izleri taşa tutularak kaybedilir. Her usta yüzlerin üstüne tırnak ve kendi amblemini vurur. Yüzler ocakta ısıtılarak yağa atılır(Suyu verilir.) Eğrileri düzeltilir. Yüzler taşa, keçeye, yağlı keçeye ve fırçaya tutularak parlatılır. Saplarına pimle sabitlenir. Sapların kalın ve ince eğesi çalınır. Kazo denilen keskin bir aletle sap kazınır.  Sıfır numara zımpara ile zımparalanır. Sapların işlemesi yapılarak fırçada parlatılır. Son olarak yüzler tekrar taştan ve keçeden geçirildikten sonra dişleri açılır. Bileği taşında kılavuzları alınarak kullanmaya hazır hale getirilir. 2 cm den  20 cm ye kadar büyüklükte bıçkı yapılabilir''diye konuştu.

Tosya Bıçkılarının Osmanlı Padişahlarının da vazgeçilmezi arasında olduğunu atalarından sürekli duyduklarını kaydeden ve be meslekte yarım asrı geride bırakan bıçkı ustası..........,''ilçemizde bir kültür haline gelen bıçkıcılık bu şekilde gittiği takdirde unutulmakla karşı karşıya''şeklinde konuştu.

Yaklaşık üç yüzyıllık geçmişe sahip olan Tosya bıçkısının sap kısmında manda boynuzu kullanılıyor. Sağlam ve suya karşı dayanıklı olmasından dolayı manda boynuzunun kullanıldığı Tosya bıçkısında manda sayısının azalmasından dolayı günümüzde kısmen mika (plastik) kullanılmaya başladı